طرح توجیهی یا feasibility study یک مطالعه همه جانبه راجب یک پروژه یا یک ایده است. به زبان ساده تر این اسناد نگارش شده همانطور که از اسمش مشخص است کمک می کند تا بقیه افراد ( نهاد ها٬ سازمان ها و بانک ها ) را نسبت به موفقیت پروژه توجیه و به دلایل کافی استناد نماید. اما در درجه اول خود شخص متقاضی از نگارش طرح منتفع می شود. در زیر تعدادی از مزایای تهیه طرح را ذکر کرده ایم.
- بررسی دقیق پروژه با استفاده از اطلاعات روز
- بررسی همه جانبه بازار محصول در داخل و خارج از کشور
- پیش بینی آینده محصول در سناریو های مختلف
- گردآوری و تدیون اطلاعات مربوط به فرآیند تولید و ماشین آلات مورد نیاز
- محاسبه شاخص های اقتصادی همانند NPV ٬ IRR و …
- و …
برای درک راحت تر یک مثال میزنیم؛ تصور کنید که در حال احداث کارخانه تولید سوسیس و کالباس در ایران میباشید. قطعا قبل از اینکه کار اجرایی انجام دهید اطلاعاتی همچون تعداد شرکت های فعال در محل احداث کارخانه و ظرفیت هر کدام٬ تعداد دام ایران جهت تهیه مواد اولیه و استان هایی که بیشترین تولید دام را دارند٬. قیمت ماشین آلات و فرآیند تولید به شما جهت تصمیم درست تر کمک خواهد نمود.
کارشناسان ارزیابی طرح نیز با بررسی مدارک و مستندات راحت تر میتوانند شما را در امر مشارکت یاری کنند. همینطور دریافت مجوز ها و پروانه ها از نهاد های مختلف نیز مستلزم توجیه کردن آن سازمان میباشد.
پس از تهیه طرح شما میتوانید سرمایه گذاران و یا بانک ها را نسب به توجیه پذیر بودن ایده خود متقاعد نمایید و نسبت به تامین بودجه اقدام نمائید. روی دیگر طرح توجیهی گفتن واقعیت ها قبل از اجرا است. شاید ایده مورد نظر شما در زبان سودآور و موفق باشد اما با بررسی دقیق و در نظرگیری شرایط پروژه خلاف آن اثبات گردد و انتظارات را برآورده نکند. پس بهتر است قبل از هر اقدام اجرایی بررسی های لازم انجام شود تا ضرر به حداقل میزان خود برسد.
فرآیند تهیه طرح توجیهی چگونه است ؟
یک طرح توجیهی باید توسط افراد متخصص هر صنعت نوشته شود. برای مثال در تهیه طرح پتروشیمی دوده صنعتی ( بلک کربن ) احتیاج خواهد بود تا چند کارشناس شامل مهندس صنایع٬ مهندس شیمی٬ مهندس پتروشیمی٬ مهندس محیط زیست ( یا منابع طبیعی ) و البته مهندس برق و مکانیک ٬ هر بخش را به شکل فنی مورد بررسی قرار دهند و نتایج معتبر را بدست آورند. در ادامه تمامی نتایج در یک سند گردآوری میشود و با استفاده از نرم افزار های مالی همانند کامفار محاسبه و اثبات می شود.
یک طرح توجیهی شامل چند بخش زیر است :
بازار : بررسی وضعیت محصول در بازار (عرضه و تقاضای محصول) ، میزان صادرات و واردات آن و همچنین جزئیات فعالیت رقبا
مالی : محل بررسی شاخص های مالی همانند کل میزان سرمایه گذاری٬ دارایی ها، هزینه ها، در آمد و....
قسمت اخر نیز همانطور که بالاتر اشاره شد بخش محاسبات کامفار است.
فنی : فرآیند تولید، ظرفیت تولید و جزئیات ماشین آلات مورد استفاده و البته ساختمان ها